Środki zabezpieczające w prawie karnym. Zagadnienia prawnomaterialne i procesowe.

dr hab. Igor Zgoliński, prof. KPSW

Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, Kujawsko – Pomorska Szkoła Wyższa w Bydgoszczy

dr Wiesław Juchacz, prof. WSP Inowrocław 

Wydział Nauk Stosowanych Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości im. Księcia Kazimierza Kujawskiego w Inowrocławiu

prof. dr hab. Bogusław Sygit

• Wydział Nauk Stosowanych Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości im. Księcia Kazimierza Kujawskiego w Inowrocławiu
• Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy-
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

    W ustawodawstwie karnym środki zabezpieczające pojawiły się pod koniec XIX w. jako efekt poszukiwań nowych metod reakcji na czyny zabronione pod groźbą kary. U podstaw tych działań legło założenie, że o zastosowaniu określonych środków wobec sprawcy czynu zabronionego nie powinna decydować wina, a społeczne niebezpieczeństwo czynu (obecnie społeczna szkodliwość), którego głównym wskaźnikiem miał być prowadzony tryb życia bądź samo zachowanie sprawcy1, oraz potrzeba ochrony społeczeństwa. Środkom zabezpieczającym przypisywano także rozmaite funkcje, jednak przede wszystkim wiązały się one z potrzebą ochrony społeczeństwa. Przedstawiciele szkoły pozytywnej, skąd zasadniczo wywodzi się idea wprowadzenia tej instytucji2 uznawali, że wymierzana kara winna zostać zastąpiona właśnie tymi środkami3. Z upływem lat przeważająca stała się koncepcja poszerzenia arsenału prawnokarnych następstw o środki zabezpieczające. Aktualnie istnieje zatem dwupłaszczyznowy system prawnokarnej reakcji4, to jest system kar i środków karnych przewidzianych jako następstwa popełnienia przestępstw oraz system środków zabezpieczających, traktowanych jako konsekwencja popełnienia czynów zabronionych.

     Środki zabezpieczające pełnią obecnie istotną rolę w systemie prawa karnego, a ich kodeksowa egzystencja jest niezagrożona. W sytuacji, gdy sprawca nie może ponosić odpowiedzialności karnej ich orzeczenie wywołuje w społeczeństwie przekonanie, że mimo to spotyka go określona dolegliwość,  a w efekcie istnieje skuteczne zabezpieczenie przed tego rodzaju zachowaniami.  Można więc uznać, że środki zabezpieczające pełnią m.in. ważną funkcję prewencyjną, uwzględniając fakt, że są stosowane wobec szczególnej grupy sprawców – osób z zaburzeniami psychicznymi. Efektem zmiennego podejścia do idei stosowania środków zabezpieczających było jednakże wiele modyfikacji w regulacjach prawnych dotyczących ich stosowania. Każde zmiany były uzasadniane potrzebą sięgnięcia po rozwiązania rzekomo skuteczniejsze. Jako przesłankę nowelizacji przywoływano również zachodzące zmiany cywilizacyjne, nowe poglądy doktryny jak również potrzebę eliminowania stwierdzonych mankamentów w regulacji. Mając zatem na uwadze dotychczasowe losy instytucji środków zabezpieczających oraz złożoność materii związanej z ich stosowaniem postanowiliśmy dedykować tymże kwestiom niniejszą monografię. Z przyczyn oczywistych książka ta nie odnosi się jednakże kompleksowo do tytułowego zagadnienia. Wśród poruszanych tematów znalazły się natomiast te najbardziej doniosłe, to jest ważne w praktyce sądowej oraz najczęściej spotykane. Wypada wyrazić nadzieję, że z tego względu monografia stanie się cennym i przydatnym instrumentem dla osób na co dzień mających styczność ze stosowaniem prawa karnego, jak również dla każdego czytelnika, który jest zainteresowany omawianą problematyką.

Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
im. Księcia Kazimierza Kujawskiego w Inowrocławiu
ul. Kiełbasiewicza 7, 87-100 Inowrocław
tel. (52) 52 00 144

STUDIO KROPKA dtp – Piotr Kabaciński

Bratkowa 8, 87-134 Stary Toruń

Drukarnia POZKAL Spółka z o.o. Spółka komandytowa
ul. Cegielna 10/12, 88-100 Inowrocław